HAARLEM - De jaarlijkse Willem Arondéuslezing kan zomaar ongemakkelijk worden. Het is in elk geval wat spreker Mounir Samuel (31) niet uit de weg gaat. “Ik houd een spiegel voor, maar ik kom ook met oplossingen.”

Mounir Samuel op boerenklompen in een kerk. Een ongebruikelijk beeld om aandacht te vragen voor de Willem Arondéuslezing die hij op 1 september in Haarlem gaat houden.De klompen symboliseren zijn haat-liefde verhouding met Nederland: “Toen ik in Amsterdam kwam wonen voelde ik me voor het eerst echt thuis: ik kwam opeens veel meer mensen tegen zoals ik. Tegelijkertijd, toen de uitslag van de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen bekend werd, met zoveel mensen die voor een partij kozen die vindt dat ik met mijn kleur hier niet mag zijn.” Het is een van de Hollandse hangijzers waar Mounir het in zijn lezing over wil hebben: racisme en xenofobie.

Uit de bubbel
“In mijn lezing wil ik het hebben over de toekomst van Nederland: wat voor land willen we zijn? Over welke waarden kunnen we het eens zijn, ook al verschillen we van elkaar? Daarvoor is het nodig om met elkaar te praten, uit je bubbel te stappen. Juist nu, nu we door de coronacrisis in een bastion van eenkennigheid zijn beland. Het lijkt wel alsof we zijn vergeten hoe we met het ongemak moeten omgaan als iemand het niet met ons eens is. In plaats van de ander in een gesprek te ontmoeten en onderzoeken waar je ongemak zit, diskwalificeren we die ander. Dat zie ik ook in de politiek. Praten volksvertegenwoordigers wel genoeg met mensen zoals ik? Stappen ze uit hun bubbel?”

Willem Arondéus zelf was niet bang om uit zijn bubbel te stappen. Mounir ziet daar bewijs voor toen de homoseksuele kunstenaar in de jaren 20 op Urk ging wonen. “Hij kwam uit de stad en ging vervolgens op Urk wonen; een echt eiland dat bovendien heel gereformeerd is. Ik kan me dat bijna niet voorstellen: het Urk van nu is al niet heel queer-minnend, laat staan hoe het toen was. Ik vind dat heel tof, en een heel mooi bewijs van iemand die voorbij zijn eigen comfortzone beweegt.”

Leven geven
Iets anders wat Mounir aansprak in Arondéus’ levensverhaal is dat hij zijn leven wilde riskeren voor de vrijheid en de veiligheid van anderen. “Dat is iets wat ik heel erg herken uit mijn eigen leven. Zo stond ik op het Tahirplein tijdens 3 grote opstanden tegen 3 opeenvolgende Egyptische leiders. Als correspondent zat ik in het Midden-Oosten en Noord-Afrika in alle brandhaarden. Keer op keer zag ik mensen hun leven geven voor iets dat groter is dan henzelf. Ik zag ook hoe kostbaar die prijs van vrijheid is, hoe moeilijk het is vrijheid te bevechten en hoe snel je die ook weer verliest. Vaak onderschatten we dat in Nederland. Wat is de vrijheid ons waard, welke privileges zijn we bereid om daarvoor op te geven? Je kunt eeuwen werken richting een democratie en met een paar beslissingen gaat de vrijheid van pers eraan, de vrijheid van kunst, of de vrijheid van religie. Daarom maak ik me zo’n zorgen over het huidige kabinet dat aan de rechtsstaat blijft morrelen en steeds verder de grens opzoekt. Als dat niet ophoudt is dit het begin van het einde.”

Het blijft even stil. Dan, met een lach: “En toch ben ik niet van plan een zwaar verhaal op te hangen. Ik heb eerder een oproep: stap uit je eigen bubbel en bedenk wat voor samenleving we willen zijn? Ik laat mensen niet met vragen zitten, ik geef ook oplossingen. Natuurlijk is het ongemakkelijk als je een spiegel krijgt voorgehouden, maar het gaat óók een leuke avond worden. Sterker nog, ik zou het liefste aan het eind een paar halleluja’s en amens willen horen!”

Klompen en Egyptische muiltjes
Mounir Samuel werkt op de scheidslijnen van media, kunst en cultuur als politicoloog, journalist, auteur, performance artist en meer. Hij groeide op in Amersfoort en woont inmiddels 8 jaar in Amsterdam. Zijn moeder komt uit Nederland, zijn vader uit Egypte. “Thuis had ik klompen en Egyptische muiltjes staan. Die waren niet voor buitenshuis, mijn moeder vond dat armoedig. Zij was nog opgevoed met het idee dat als je geld hebt, echte schoenen draagt. Daar kan ik nu erg om lachen.”

Over de Willem Ardonéuslezing
Elk jaar nodigen Provinciale Staten van Noord-Holland een prominente Nederlander uit een lezing te houden als eerbetoon aan verzetsstrijder en kunstenaar Willem Arondéus(1894-1943). Eerder werd de lezing gehouden door onder andere Nazmiye Oral, Peter van Uhm en Ewoud Kieft.

Dit jaar vindt de lezing plaats op 1 september 2021 om 20.00 uur in de Grote of St. Bavokerk van Haarlem. Aanmelden kan via dit formulier.